اثر رقابت درون و برون گونه ای بر برخی صفات مرفولوژیکی و رشدی گندم (Triticum aestivum L.) و چاودار (Secale cereale L.) تحت شرایط تنش خشکی

نویسندگان

  • فرزانه گلستانی فر کارشناس ارشد رشته شناسایی و مبارزه با علف های هرز، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند.
چکیده مقاله:

مقدمه            گندم ازنظر تولید و سطح زیر کشت مهم‌ترین محصول کشاورزی ایران است و مشکل علف­ هرز در آن شاید یکی از مهم‌ترین مسائل زراعی در نقاط گندم ­خیز جهان باشد (Kafi et al., 2005). چاودار گیاهی یک‌ساله با ساقه­ های بلند است که در کشور به‌صورت گیاه­ هرز در مزارع گندم دیده می­شود (Krimi, 2004). توقعات کم این گیاه همراه با توانایی دگر­آسیبی و مورفولوژی و چرخه زندگی مشابه گندم، باعث پایداری و افزایش سطح آن در مزارع گندم پاییزه شده است (Pester et al., 2000). رقابت از موضوعات کلیدی در مباحث اکوفیزیولوژیک جوامع گیاهی است؛ در این نوع تداخل علف‌های هرز از طریق هم‌جواری با گیاه زراعی، برای جذب منابع نور، آب و مواد غذایی به رقابت پرداخته و رشد و نمو و عملکرد گیاهان زراعی را تحت تأثیر قرار می­دهند (Evans et al., 2003). با توجه به محدودیت­های شدید منابع آبی در اکثر مناطق کشور، تنش خشکی به‌عنوان مهم‌ترین تنش تأثیرگذار بر گیاهان زراعی معرفی شده است (Kafi et al., 2009). نتیجه رقابت هم با منابع و هم با شرایط محیطی تحت تأثیر قرار می­گیرد، رقابت بین علف‌های هرز و گیاهان زراعی بر سر آب سبب کاهش رطوبت موجود در خاک شده که می­تواند باعث تنش آب و درنهایت کاهش رشد علف‌های هرز و عملکرد گیاهان زراعی شود. مطالعاتی که مکانیسم‌های ممکن رقابت برای آب را مورد آزمایش قرار دهد، زیاد نیستند. اغلب این مطالعات در شرایط کنترل‌شده محیطی انجام‌گرفته است. بااین‌وجود، این مطالعات بینشی را در مورد مکانیسم‌های ممکن رقابت برای آب، به وجود آورده­اند (Zand et al., 2004). مواد و روش­ ها            به‌منظور بررسی تأثیر رقابت درون و برون گونه­ ای بر برخی صفات مرفولوژیکی و رشدی گندم و چاودار تحت شرایط تنش خشکی، مطالعه­ای در سال 1391 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند به‌صورت فاکتوریل سه عاملی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. فاکتور­های آزمایش شامل چهار تراکم گندم رقم روشن (0، 8، 16 و 24 بوته در گلدان)، چهار تراکم چاودار (0، 2، 4 و 6 بوته در گلدان) و دو سطح تنش خشکی شامل آبیاری در 20 و 60% تخلیه رطوبت ظرفیت زراعی خاک بود. صفات تعداد برگ و کلروفیل برگ گندم و چاودار در زمان ظهور سنبله‌های گندم، ارتفاع آن‌ها، طول پدانکل (دمگل)، طول سنبله و قطر ساقه گندم در 95 روز بعد از کاشت (انتهای دوره رشد) اندازه‌گیری شد. نتایج و بحث             نتایج نشان داد که افزایش تراکم گندم و چاودار موجب کاهش معنی‌دار ارتفاع گیاه (به ترتیب حداکثر 51.23 و 39.13 درصد در گندم و 45.24 و 56.6 درصد در چاودار)، تعداد برگ (حداکثر80.35 و 73.30 درصد در گندم و 37.71 و 71.31 درصد در چاودار) و شاخص کلروفیل برگ (حداکثر 12 و 38.11 درصد در گندم و 75.13 و 38.0 درصد در چاودار) شد. تنش خشکی نیز باعث کاهش معنی­دار ارتفاع (58.17 درصد در گندم و 64.7 درصد در چاودار) و تعداد برگ (48.8 درصد در گندم و 75.26 درصد در چاودار) و افزایش معنی‌دار شاخص کلروفیل برگ (20 درصد در گندم و 78.7 درصد در چاودار) شد. افزایش تنش خشکی طول سنبله گندم را تحت تأثیر معنی­دار قرار نداد، اما طول پدانکل (دمگل) و قطر ساقه گندم را به ترتیب 03.26 و 49.3 درصد کاهش داد. با افزایش تراکم چاودار و گندم طول سنبله گندم (به ترتیب حداکثر 70.13 و 21.24 درصد)، طول پدانکل گندم (39.17 و 72.22 درصد) و قطر ساقه گندم (11.11 و 18 درصد) به‌طور معنی­ داری کاهش یافت. نتیجه­ گیری              نتایج به‌طورکلی نشان داد در شرایط تنش خشکی، رقابت درون­ گونه­ ای فقط بر ارتفاع گندم اثر معنی­دار داشت، ولی اثر رقابت برون­ گونه­ ای بر شاخص کلروفیل و تعداد برگ گندم و ارتفاع و تعداد برگ چاودار معنی­ دار بود. در نتیجه حضور توأم تنش خشکی و رقابت­ های گیاهی باعث کاهش هر چه بیشتر این صفات گردید همچنین درصد کاهش آن‌ها در گندم بیشتر از چاودار بود. درنتیجه در مناطقی که علف­ هرز چاودار به‌عنوان علف­ هرز مهم مزارع گندم باشد، در هنگام بروز تنش خشکی، خسارت چاودار بیشتر خواهد شد لذا کنترل آن در شرایط محدودیت رطوبتی از اهمیت خاصی برخوردار است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

اثر رقابت درون و برون گونه ای بر برخی صفات مرفولوژیکی و رشدی گندم (triticum aestivum l.) و چاودار (secale cereale l.) تحت شرایط تنش خشکی

مقدمه            گندم ازنظر تولید و سطح زیر کشت مهم ترین محصول کشاورزی ایران است و مشکل علف­ هرز در آن شاید یکی از مهم ترین مسائل زراعی در نقاط گندم ­خیز جهان باشد (kafi et al., 2005). چاودار گیاهی یک ساله با ساقه­ های بلند است که در کشور به صورت گیاه­ هرز در مزارع گندم دیده می­شود (krimi, 2004). توقعات کم این گیاه همراه با توانایی دگر­آسیبی و مورفولوژی و چرخه زندگی مشابه گندم، باعث پایداری و ا...

متن کامل

بررسی رقابت گندم (triticum aesativum l.) و چاودار (secale cereale l.) تحت شرایط تنش خشکی

چاودار یکی از علف های هرز مهم در مزارع گندم می باشد و قدرت رقابتی بالاتری را نسبت به گندم دارد و به دلیل تحمل بالایی که این گیاه در شرایط تنش خشکی دارد، در مناطق خشک می تواند هر ساله خسارت بیشتری را به مزارع گندم وارد کند، در نتیجه به منظور بررسی رقابت گندم و چاودار تحت شرایط تنش خشکی، مطالعه ای در سال 1391 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند به صورت فاکتوریل سه عاملی در قالب طرح ...

15 صفحه اول

بررسی عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم نان (L. (Triticum aestivum در رقابت با چاودار (L. Secale cereale)

چاودار به عنوان یکی از علف های هرز مسئله ساز گندم در ایران مطرح می باشد. به منظور بررسی عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم در مقابل چاودار، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در مزارع تحقیقاتی موسسه تحقیقات گیاهپزشکی در مشکین دشت کرج و ورامین طی سال زراعی 82-1381 انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل ارقام گندم (آزادی، طبسی، مهدوی، کرج2، نیک نژاد، پیشتاز، شیراز و روشن) و چاودار (0 ...

متن کامل

ارزیابی قدرت رقابتی ارقام ایرانی گندم نان (.Triticum aestivum L) با علف هرز چاودار (Secale cereale)

چاودار یکی از علف های هرز مشکل زا در گندم ایران است. برای مطالعه قدرت رقابتی ارقام ایرانی گندم با چاودار آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در ورامین و سه تکرار در مشکین دشت در سال زراعی 82-1381 انجام شد. تیمارها شامل هشت رقم گندم (آزادی، طبسی، مهدوی، کرج 2، نیک نژاد، پیشتاز، شیراز و روشن) در دو سطح چاودار (با حضور و بدون حضور چاودار) بودند. نتایج نشان داد که ...

متن کامل

بررسی عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم نان (l. (triticum aestivum در رقابت با چاودار (l. secale cereale)

چاودار به عنوان یکی از علف های هرز مسئله ساز گندم در ایران مطرح می باشد. به منظور بررسی عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم در مقابل چاودار، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در مزارع تحقیقاتی موسسه تحقیقات گیاهپزشکی در مشکین دشت کرج و ورامین طی سال زراعی 82-1381 انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل ارقام گندم (آزادی، طبسی، مهدوی، کرج2، نیک نژاد، پیشتاز، شیراز و روشن) و چاودار (0 و...

متن کامل

تأثیر هیدروپرایمینگ بر جوانه‌زنی و خصوصیات رشدی گیاهچه گندم (Triticum aestivum L.) تحت تنش خشکی

تنش خشکی و پیش­تیمار کردن بذر تأثیر زیادی بر خصوصیات جوانه­زنی گیاهان می­گذارد. به­منظور بررسی اثر پیش­تیمار بذر بر جوانه­زنی و خصوصیات رشدی گیاهچه گندم (رقم الوند) تحت تنش خشکی، آزمایشی طی سال 1394 در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشگاه مراغه در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل دو سطح تنش خشکی ناشی از پلی­اتیلن گلایکول (صفر و 12- بار) و دو سطح پیش­تیمار بذر (شاهد یا عدم پ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 9  شماره 3

صفحات  241- 256

تاریخ انتشار 2016-11-05

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023